Komt een robot bij de dokter – op weg naar een digitale spreekkamer?

In wat vaak wordt gezien als een ethisch debat, wordt er al steeds meer geëxperimenteerd met het toepassen van kunstmatige intelligentie in de medische wereld. Digitale hervormingen en vernieuwingen draaien vaak om efficiëntie en snelheid, en dat is precies waar chatbots en digitale platformen een bijdrage kunnen leveren. Want een robot als vervanger van de dokter, dat lijkt voorlopig niet te gebeuren.

Je zal niet de eerste zijn die zich rot is geschrokken. Je staat op met een kloppende hoofdpijn en je voelt je te moe om de dokter te bellen, een afspraak te maken en naar de praktijk te sjokken. Je sleept je naar je computer en tikt op Google je symptomen in. En je hart slaat een slag over: je hebt waarschijnlijk een hersentumor. Of een exotische, moeilijk te behandelen tropenkoorts. Of, als laatste mogelijkheid, heb je een beginnende verkoudheid. Uitkomst: je komt niets verder en je zal toch met je zware hoofd naar de dokter moeten. Sneller een dokter zien zonder gelijk gediagnosticeerd te worden met de meest vreselijke ziektes – dat moet toch efficiënter kunnen?

Inderdaad, en sterker nog, er zijn al platformen waarmee je binnen een half uur – vanuit huis – een dokter te spreken kan krijgen. Via Push Doctor, een platform dat naar eigen zeggen 1000 verschillende condities en ziektes per jaar behandeld, kan je inloggen, een kleine 50 euro inschrijfkosten betalen, je symptomen delen en een videogesprek houden met een (Engelstalige) dokter. Voor wie te ziek is om een dokter te zien, een te volle agenda heeft of te ver weg woont, kan het een uitstekende oplossing zijn. Daarnaast is het een logische stap in een wereld waar continu gezocht wordt naar mogelijkheden om dagelijkse processen te versnellen, efficiënter of toegankelijker te maken, het liefst digitaal.

De chatbot als huisarts én als specialist

De sprong naar kunstmatige intelligentie is vervolgens niet groot, om verschillende redenen. Patiënten naar de juiste experts sturen, symptomen analyseren, wachttijden verkorten én diagnoses verbeteren. Een studie van de Engelse online zorgaanbieder Babylon Health toonde zelfs aan dat chatbots dat beter doen dan gewone dokters: bij een doktersexamen waar typische, diagnostische vragen in stonden, scoorden bots met een score van 81% beter dan de score van 72% die de ´gewone´ dokters behaalden.

De experimenten en toepassingen die tot nu toe zijn uitgevoerd zijn gericht om de last te verlichten van artsen, waarbij vooral lichtere taken worden overgenomen. In het Verenigd Koninkrijk wordt kunstmatige intelligentie vooral ingezet om afspraken te maken, herhaalrecepten aan te vragen en mensen te herinneren hun medicijnen in te nemen. Maar ook op specialistische niveaus blijkt kunstmatige intelligentie van grote waarde te kunnen zijn: een oogziekenhuis in Londen dat samenwerkte met het Google-bedrijf DeepMind voerde onderzoek uit, waarbij kunstmatige intelligentie werd ingezet om oogziektes te identificeren aan de hand van oogscans. Het resultaat: een nauwkeurigheid van 94%, overeenkomend met de nauwkeurigheid die experts op het gebied van oogonderzoek hebben. De verdere ontwikkeling van specialistische technologie moet ervoor zorgen dat patiënten die urgente hulp behoeven in de toekomst sneller en beter behandeld kunnen worden.

Eigen dokter doet langer leven

Maar hoewel de voordelen en veelbelovende resultaten een mooie toekomst beloven, zit er ook aan de toepassingen van kunstmatige intelligentie in de medische wereld haken en ogen. En die hebben vooral te maken met een nadeel die chatbots ook in andere sectoren ervaren: de persoonlijke benadering. Hoeveel mensen geven niet de voorkeur aan een gesprek eens in de zoveel tijd met hun vertrouwde huisarts, die ze al jaren kennen en met wie ze een hechte band hebben opgebouwd. Een arts die niet alleen de fysieke, maar ook de mentale en persoonlijke omstandigheden van zijn of haar patiënt(e) kent. Sterker nog, naast de eigen voorkeur, toont onderzoek zelfs aan dat het hebben van een eigen arts gezonder voor je is. Het onderzoek bekeek 22 studies, uitgevoerd in negen landen, of er een correlatie was tussen het (voor lange tijd) hebben van dezelfde arts en de levensduur van patiënten. Achttien van de tweeëntwintig studies toonden aan dat langdurig, herhaaldelijk contact met dezelfde arts voor een lager sterftecijfer zorgde, waarbij sommige studies de cijfers zelfs twee keer zo laag lagen. Ook op de korte termijn, voor bijvoorbeeld de intensieve behandeling van een ziekte, zorgt een vaste plek, een vast team of een vaste dokter voor sneller herstel, blijkt uit een ander onderzoek.

Digitale medische platformen met chatbots moeten mensen die ver weg wonen en hulpbehoevend zijn sneller toegang geven tot medische hulp. Maar juist die mensen hebben vaak niet de middelen of de kennis om in eerste instantie de digitale medische platformen te kunnen gebruiken. Toch zit heeft het, bijvoorbeeld voor het eerdergenoemde Babylon Health, zeker toekomst. In Rwanda wordt er al gebruik van gemaakt, en andere Afrikaanse, Noord-Amerikaanse en Arabische landen moeten volgen. Toch lijkt de uitkomst van de onderzoeken en de experimenten een overeenkomende conclusie op te leveren: chatbots en kunstmatige intelligentie kunnen een perfecte aanvulling zijn in de medische wereld, bepaalde taken overnemen en zelfs processen verbeteren en versnellen, maar een complete vervanger zal het voorlopig niet worden. Een bevestiging dat de 21^e eeuw een tijdperk is van ´Man & Machine ´, in plaats van ´Man vs. Machine´.